(QBĐT) - Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hút thuốc lá là một trong những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng lớn nhất mà thế giới từng phải đối mặt. Số người chết vì thuốc lá nhiều hơn tổng số người chết vì HIV⁄AIDS, lao phổi và sốt rét cộng lại.
Hút thuốc lá-nguyên nhân chính gây ra các ca tử vong trên toàn cầu
Theo WHO, thuốc lá là nguy cơ lớn nhất đối với sức khỏe con người và là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong sớm cho người sử dụng. Sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 8 triệu ca tử vong trên toàn cầu mỗi năm. Trong đó hơn 7 triệu người tử vong do sử dụng thuốc lá trực tiếp và hơn 1 triệu người tử vong do hút thuốc lá thụ động.
Hút thuốc lá cũng là một yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng hô hấp và làm tăng mức độ nghiêm trọng của các bệnh về hô hấp. Theo đánh giá của hội đồng các chuyên gia y tế công cộng, những người hút thuốc có nguy cơ mắc các biến chứng nghiêm trọng về sức khỏe do Covid-19 cao hơn so với những người không hút thuốc.
Thống kê cho thấy, trong thế kỷ 20, thuốc lá đã giết chết 100 triệu người, và WHO cũng cảnh báo, nếu không thực hiện ngay những biện pháp kiểm soát thuốc lá hiệu quả thì số người chết vào thế kỷ 21 vì thuốc lá sẽ có thể lên tới 1 tỷ người. Đông Nam Á là khu vực hiện có tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao nhất, với khoảng 432 triệu người sử dụng, chiếm 29% dân số.
Thuốc lá chứa 7.000 chất hóa học, trong đó có 70 chất gây ung thư.
Tại Việt Nam, theo ước tính của WHO, mỗi năm nước ta có khoảng 40.000 người tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá (cao gần gấp 4 lần so với số tử vong do tai nạn giao thông mỗi năm). Nếu Việt Nam không thực hiện ngay các biện pháp phòng, chống tác hại thuốc lá (PCTHTL) hiệu quả, con số này sẽ tăng lên 70.000 ca/năm vào năm 2030.
Thông tin từ Quỹ PCTHTL (Bộ Y tế), Việt Nam đang nằm trong số 15 quốc gia có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới với khoảng 15,4 triệu người, trong đó lượng người sử dụng thuốc lá chủ yếu là nam giới 14,8 triệu người, nữ giới là 603.000 người.
Có thể thấy, tỷ lệ hút thuốc lá cao dẫn đến tỷ lệ hút thuốc thụ động tại Việt Nam cũng ở mức cao đáng báo động. Có đến 28,5 triệu người dù không hút thuốc nhưng hít phải khói thuốc trong nhà. Việc hít khói thuốc trong môi trường kín rất nguy hiểm, tương đương với hút thuốc trực tiếp. Bên cạnh đó, khoảng 5,9 triệu người không hút thuốc nhưng tiếp xúc với khói thuốc lá tại nơi làm việc.
Theo Bộ Y tế, việc sử dụng thuốc lá là một nguyên nhân làm gia tăng các bệnh không lây nhiễm, như: Đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), ung thư phổi... Đây là những nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong ở cả nam và nữ giới. Hiện nay, hơn 75% các ca tử vong hàng năm là do các bệnh không lây nhiễm, trong đó sử dụng thuốc lá là một nguyên nhân chính.
Khó khăn trong phòng, chống tác hại thuốc lá
Theo Phó Giám đốc Sở Y tế Phan Thanh Hải, Phó trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo (BCĐ) PCTHTL tỉnh, qua hơn 10 năm thi hành Luật PCTHTL cho thấy: Công tác PCTHTL đã có những chuyển biến đáng ghi nhận, trong đó, hoạt động truyền thông về PCTHTL ngày càng được đẩy mạnh tại các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh. Đáng lưu ý, trung tuần tháng 7 vừa qua, BCĐ PCTHTL tỉnh đã có quyết định thành lập mạng lưới cộng tác viên và cán bộ đầu mối thực hiện hoạt động PCTHTL tỉnh với nhiều sở, ngành, đơn vị, địa phương tham gia sẽ tăng cường mạnh mẽ hơn nữa các hoạt động PCTHTL thời gian tới.
Hiện trên địa bàn tỉnh, ngày càng có nhiều các cơ quan, đơn vị, trường học, cơ sở y tế, các xã, phường, khu dân cư… tham gia vào các hoạt động PCTHTL. Trong tầng lớp cán bộ, công chức, viên chức và người lao động hút thuốc tại các cơ quan, đơn vị giảm rõ rệt. Đặc biệt, trong 2 ngành được triển khai các hoạt động PCTHTL khá nghiêm ngặt là Y tế và Giáo dục-Đào tạo.
Tuy nhiên, qua giám sát liên ngành, vẫn còn tình trạng cán bộ hút thuốc trong công sở, tàn thuốc vẫn còn tìm thấy trong khuôn viên của một số đơn vị, nhất là ở các vị trí khó quan sát, như: Khu nhà vệ sinh, nhà xe, khu vực hàng rào... Bệnh nhân, người nhà bệnh nhân, khách đến liên hệ công tác vẫn còn hút thuốc đôi khi ngay cả hành lang ngoài hội trường, buồng bệnh, tiền sảnh...
Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tăng cường các hoạt động truyền thông trực tiếp PCTHTL tại các trường học.
Bên cạnh đó, thói quen hút thuốc của người dân rất khó bỏ, hiện tình trạng hút thuốc nơi công cộng vẫn còn khá phổ biến, như: Ga tàu, bến xe, quán cà phê, nhà hàng, khách sạn... Đồng bào ở vùng miền núi, dân tộc thiểu số còn sử dụng thuốc lá rất nhiều. Ngư dân đi biển thường mang theo thuốc lá để hút trong thời gian đánh bắt, người nông dân vẫn còn sử dụng thuốc lá trong lúc canh tác cũng như ở nhà.
Vì vậy, tình trạng hút thuốc lá thụ động ảnh hưởng đến phụ nữ, trẻ em tại các hộ gia đình vẫn còn xảy ra thường xuyên. Bệnh tật liên quan đến thuốc lá vào viện với tỷ lệ khá cao, như: Viêm phế quản, viêm phổi, ung thư, COPD, cao huyết áp... Tất cả những vấn đề trên đã làm ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của người dân.
Nhân rộng mô hình không khói thuốc lá
Phó trưởng Ban Thường trực BCĐ PCTHTL tỉnh cho biết: Tổ chức triển khai thực hiện Luật PCTHTL và Chiến lược quốc gia về PCTHTL đến năm 2030 của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh đã đưa chỉ tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá vào chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội của địa phương theo từng thời kỳ; lồng ghép hoạt động PCTHTL vào các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án khác của địa phương; tăng cường lồng ghép hoạt động PCTHTL trong các phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”; nhân rộng các mô hình xã, phường, thị trấn, cơ quan, đơn vị không khói thuốc.
Đồng thời, tiếp tục đưa nội dung PCTHTL vào kế hoạch hoạt động hàng năm, đưa quy định cấm hút thuốc lá tại nơi làm việc vào quy chế nội bộ của các cơ quan, đơn vị; treo biển báo cấm hút thuốc tại các địa điểm có quy định cấm hút thuốc theo quy định của Luật PCTHTL; phát huy vai trò của mạng lưới cộng tác viên về PCTHTL tại cộng đồng trong việc vận động, hướng dẫn người dân nghiêm túc thực hiện các quy định pháp luật và tích cực tham gia hoạt động PCTHTL.
Đặc biệt, BCĐ PCTHTL tỉnh sẽ đẩy mạnh các hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm về PCTHTL. Trong đó, tổ chức các đợt thanh tra, kiểm tra liên ngành về công tác PCTHTL, xử phạt các cá nhân, tổ chức vi phạm quy định về cấm hút thuốc tại các địa điểm theo quy định của Luật PCTHTL; kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi nhập lậu thuốc lá, kinh doanh thuốc lá giả, thuốc lá nhái nhãn mác và kinh doanh trái phép các sản phẩm thuốc lá; thực hiện nghiêm các quy định về cấm quảng cáo, khuyến mãi và tài trợ thuốc lá dưới mọi hình thức và xử lý theo quy định.
| Ngày 18/6/2012, Quốc hội đã thông qua Luật PCTHTL. Luật có hiệu lực từ ngày 1/5/2013 quy định: Cấm hút thuốc lá hoàn toàn trong nhà và cả trong phạm vi khuôn viên của cơ sở y tế, cơ sở giáo dục, cơ sở chăm sóc, nuôi dưỡng, vui chơi giải trí dành riêng cho trẻ em; khu vực có nguy cơ cháy nổ cao, ô tô, tàu bay, tàu điện. Cấm hút thuốc lá hoàn toàn trong nhà bao gồm: Tại nơi làm việc, trường cao đẳng, đại học, học viện, địa điểm công cộng. |
Theo Nội Hà (BQB)
